กำเมือง 21

อี้ก่ะ คือ อย่างนี้สิ  ยกตัวอย่างเช่น อี้ก่ะถึงฮ้องว่าฮักกันแต้ แปลว่า อย่าวนี้สิถึงเรียกว่ารักกันจริง

 อี้ลู คือ อย่างนี้นี่เอง
เป็นคำพูดที่ใช้แซวๆกันยกตัวอย่างเช่น  แต้เยี๊ยจ๊ะอี้ลูถึงได้งามแต้งามว่า แปลว่า ที่แท้ก็ทำอย่างนี้นี่เองถึงได้สวยขนาดนี้

 ถ้าจิ่ม คือ รอด้วย

กำเมือง20

  
โขด คือ โกรธ

 เกี๊ยด คือ โกรธ

 เต่ว คือ กางเกง

 อะหยัง คือ อะไร

 อะหยังปะล้ำปะเหลือ คือ อะไรกันนักกันหนา

พักฟังเพลงกำเมืองเพราะๆ

สาวเจียงฮาย เรียนภาษากำเมืองกับเสียงเพลง


ข้าเจ้าเปนสาวเจียงฮายบ่าเกยใจฮ้ายกับไผสักเตื่อ ข้าเจ้าเปนสาวเหนือ เหนือสุดของประเทศไทย

ดิฉันเป็นสาวเชียงราย ไม่เคยใจร้ายกับใครสักครั้ง ดิฉันเป็นสาวเหนือ เหนือสุดของประเทศไทย

กำเมือง19

มุย คือ ค้อน ขวาน

 ขอบก คือ จอบ

รถถีบ คือ จักรยาน

รถเคื่อง คือ จักรยานยนต์

กำเมือง18

หลึก คือ ดื้อ

 ฮ้าย คือ ซนหรือร้าย

 ปากกั๊ก คือ พูดติดอ่าง

 ลูกกุย คือ กำปั้น

ตั๋วเก่า

ตั๋วเก่า คือ ตัวเอง ยกตัวอย่าง เช่น ตั๋วเก่านะเป๋นคนเยี๊ยจะมาโตดไผ แปลว่า ก็ตัวเองเป็นคนทำแล้วจะมาโทษใคร
 

กำเมือง 17

 ผะเลิด คือ ลื่นล้ม

 มื้น คือ  ลื่น

ตากหงาย คือ หงายหลัง

 เข้วหล้ม คือ ฟันหัก

ปักขวิด คือ  หัวทิ่ม หัวขมำ

กำเมือง16

 จ้า คือ ช้า

 โวย คือ เร็ว   ไม่ใช่โวยวายนะจ๊ะ

 หล้น คือ วิ่ง

ต้าว คือ หกล้ม

กำเเมือง 15

 เยี๊ย คือ ทำ

 หยัง คือ อะไร

 จะได คือ ยังไง

เมิน  คือ นาน

คนใหญ่แล้ว

คนใหญ่แล้วบ่าถ้ามาสอน  คือ โตแล้วไม่ต้องมาสอน
จี้หีดแมงจอนไผสอนมันเต้น  คือ จี้งหรีดแมงกระชอนใครสอนให้มันเต้น
ความหมายก็คือ โตแล้วไม่ใช่เด็ก ทำอะไรเป็นได้เองไม่จำเป็นต้องมาสอน ดูอย่าง จี้งหรีด แมงกระชอน ไม่มีใครสอนให้มันเต้นมันดีดมันก็ทำเป็นเอง คำพูดนี้คนพูดจะออกแนวจองหอง ถือตัวว่าดีประมาณนั้น

ไข่ได้ไก่อุ้ม

ไข่ได้ไก่อุ้ม  คือ อยากมีแฟน  บางทีก็เป็นคำหยอกล้อคนโสดในหมู่เพื่อน ในหมู่ญาติ  ยกตัวอย่างเช่น
เห็นใครซึมๆ เซ็งๆ เบื่อๆ  ก็จะแซวกันว่า 

ไข่ได้ไก่อุ้มแล้วก้านิ  แปลว่า อยากมีแฟนแล้วสิเนี่ย

จ๊าดไข่ได้มันบ่ามีไก่มาอุ้มน่ะก่ะ แปลว่า ก็อยากได้อยู่แหล่ะมันไม่มีใครมาสนนะสิ

หมาตดใส่

หมาตดใส่  คือ  ป่วย เป็นไข้ ไม่สบาย หมาตดใส่เป็นคำพูดที่ผู้ใหญ่ล้อเด็กๆ  ก็ประมาณว่าปลอบใจเด็กนั่นเอง เด็กๆเวลาป่วยจะซึมๆไม่สดชื่น งอแง ผู้ใหญ่ก็จะหยอกล้อด้วยคำนี้ คำว่าหมาตดใส่
ยกตัวอย่าง  
โอ๋ๆๆ หน้าปอบ่าจื้นหมาตดใส่แหล่ะ  แปลว่า  หน้าตาไม่สดชื่นเลยไม่สบายเหรอ
ส่วนมากถ้าใครไม่สบายหรือหน้าตาดูไม่ค่อยสดชื่นก็จะล้อกันด้วยคำนี้เหมือนกันไม่ใช่เฉพาะเด็กๆเท่านั้น

สุภาษิตล้านนา

คนง่าวบ่ามี คือ คนโง่ไม่มี

คนผะหญาดีก็ง่อม คือ คนฉลาด ปัญญาดี ก็เหงา

คำพังเพย

สิบ ปี อาบน้ำบ่ฮู้หนาว  แปลว่า อายุสิบปี อาบน้ำไม่รู้จักความหนาว
ซาว ปี แอ่วสาวบ่ก้าย  แปลว่า อายุยี่สิบ เที่ยวหาสาวไม่รู้จักเบื่อ
สามสิบ ปี บ่หน่ายสังขาร แปลว่า อายุสามสิบ ยังไม่เบื่อกายสังขาร
สี่สิบ ปี ยะก๋านเหมือนฟ้าผ่า แปลว่า อายุสีสิบปีทำงานเหมือนฟ้าผ่า
ห้าสิบ ปี สาวน้อยด่าบ่เจ็บใจ๋ แปลว่า อายุห้าสิบปีสาวน้อยด่าไม่เจ็บใจ
หกสิบ ปี ไอเหมือนฟานโขก แปลว่า อายุหกสิบปีไอเหมือนพานโขก
เจ็ดสิบ ปี บ่าโหกเต๋มตั๋ว แปลว่า อายุเจ็ดสิบปี ริดซี่ ขึ้นเต็มตัว
แปดสิบ ปี ไข่หัวเหมือนไห้ แปลว่า อายุแปดสิบปีหัวเราะเหมือนร้องไห้
เก้าสิบ ปี พ้องไข่อยู่พ้องไข่ต๋าย แปลว่าอายุเก้าสิบปีบ้างอยากอยู่บ้างอยากตาย

กำเมือง 14

 สวก คือ ดุ
 ยกตัวอย่างเช่น 
หมาตัวนี้สวกขนาดจะไปใกล้มันเน้อ แปลว่า หมาตัวนี้มันดุมากอย่าไปใกล้มัน
หรือ อี่น้องนี่ งามก็บ่างามหยังมาสวกแต้สวกว่า
แปลว่า น้องเนี่ย สวยก็ไม่สวยทำไมดุซะจริง

 สะหลิด คือ แรด  บางทีก็ใช้คำนี้เพื่อด่ากันเจ็บๆ  แต่บางทีก็จะใช้คำสำหรับหยอกล้อกันแต่ต้องสนิทกันหน่อยนะจึงจะใช้คำนี้หยอกล้อกันได้ หยอกไปเรื่อยเปื่อยระวังเขาจะ
ทาลิปสีแดงให้ที่ปากนะแล้วจะหาว่าไม่เตือน

 จัง คือ เกลียด ไม่ชอบ

 บ่าดาย คือ แค่นั้นเอง

เต้าอั้น คือ เท่านั้น

กำเมือง 13

เจื๊อ คือ เชื่อ  

 เจื่อ คือ บ่อย

 หมั่น คือ ขยัน หรือ บ่อย แล้วแต่ว่าจะใช้ในรูป

ประโยคไหน ยกตัวอย่างเช่น
  
 เธอนี่หยังมาหมั่นเยี๊ยะการบ้านขนาด แปลว่า 

  เธอนี่ทำไมขยันทำการบ้านจัง

 เธอมาแอ่วหาฉันหมั่นหมั่นเน้อจะได้บ่าหง้อม 

แปลว่า เธอมาเที่ยวหาฉันบ่อยๆนะจะได้ไม่เหงา

 ค้าน คือ ขี้เกียจ
 (ค้าน ถ้าเรียกเต็มๆยศ เรียกว่าขี้ค้าน)

ขี้แขะ คือ ใจเสาะ ใจปลาซิว ขี้กลัว

กำเมือง12

ปากนัก คือ พูดมาก

 จะไปปาก คือ ไม่ต้องพูด หรือ หุบปากไปซะ

 ได้ก่อ คือ ได้หรือปล่าว

ได้ก่ะ คือ ได้สิ

กำเมือง 11

 กะโล้ง คือ กะลามะพร้าว

 กะลั่ง คือ อย่างนั้นแหล่ะ หรือ สมควรแล้ว

  กะลั่งว่า  คือ อย่างนั้นแหล่ะ หรือ  ก็สมควรแล้วนี่ หรือ มันก็น่าจะเป็นอย่างนััน 
ยกตัวอย่างวิธีคำว่า กะลั่ง กับ  กะลั่งว่า เช่น 

 ฉันบ่าน่าจะกินเผ็ดนัก เจ็บต้องขนาด แปลว่า ฉันไม่น่ากินเผ็ดขนาดนี้ปวดท้องมากเลย
 กะลั่งว่า บอกแล้วบ่าฟังนิ แปลว่า สมควรแล้วเตือนแล้วไม่เชื่อนี่ 
  หรือ กะลั่ง กิ๋นนักขนาดนั้นจะบ่าเจ็บต้องได้ได แปลว่า ก็กินไปมากขนาดนั้นจะไม่ปวดท้องได้ไง
(สองคำนี้จะออกแนวสมน้ำหน้านิดๆ)

อั้น คือ ถ้าอย่างนั้น